Call for Papers

„Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa” (2/21/2024 i 1/22/2025)

Współczesne tożsamości polityczne Polaków

W dwóch najbliższych numerach naszego półrocznika wyróżniamy problematykę tożsamości politycznych. Tożsamości polityczne są formą tożsamości zbiorowych i zdają się być nowym kluczem w wyjaśnianiu życia politycznego. Już nie klasy, interesy, stany i partie lecz wartości, mity, symbole oraz grupowe identyfikacje stanowią esencję polityki i nadają dynamikę życiu politycznemu. Konflikty polityczne w tej perspektywie to zderzenia zbiorowych aktorów uformowanych na bazie społecznie doniosłych tożsamości i zarazem świadomie te tożsamości konstruujących.

Zagadnienie tożsamości zbiorowych, i w jego ramach tożsamości politycznych, jest teoretycznie skomplikowane i nigdy dość dyskusji na temat sensu tych pojęć, relacji pomiędzy pojęciami: tożsamość indywidualna, tożsamość społeczna, tożsamość grupowa/kolektywna/zbiorowa, wymiarów zjawiska tożsamości zbiorowych i jego empirycznych korelatów. Tożsamości polityczne mogą być ujmowane w dwóch typowych perspektywach: normatywnej i deskryptywnej. W myśl tej pierwszej, tożsamości to modele grupy określające jej konstytutywne cechy, granice grupy, układy wartości i symbole. W drugiej perspektywie pytamy o rozpowszechnienie tych wartości, symboli, stereotypów w konkretnych zbiorowościach, o rzeczywistą ich siłę w motywowaniu jednostek do działania.

Zestawiamy poniżej listę pytań, haseł, tez, które są tylko punktami w bardzo rozległym polu jakie stanowi zagadnienie tożsamości politycznych. Przeplatamy pytania teoretyczne z pytaniami empirycznymi.

1. Fundamentalną tożsamością polityczną jest obywatelstwo, gdyż dystrybuuje jednostki pomiędzy państwa. A państwa są fundamentem ładu światowego. Wielu teoretyków globalizacji wskazuje na erozję tego ładu. Stawiamy więc pytanie o siłę tożsamości państwowych.
2. Inny pogląd: to nie państwowe obywatelstwo jest źródłem najsilniejszych grupowych tożsamości lecz naród. Jaka jest siła identyfikacji narodowej w społeczeństwie polskim w porównaniu z innymi społeczeństwami Europy? Jaka jest dynamika tego zjawiska – narody krzepną czy erodują? Jak proces integracji europejskiej wpływa na kształtowanie się tożsamości ponadnarodowych? Jakie są relacje między tożsamością narodową a europejską i jak zmieniają się one w czasie? Pamięć zbiorowa jako źródło tożsamości narodowej w kontekście wielości tożsamości politycznych w państwie. Budowanie narodowej tożsamości na podstawie stereotypów i opozycji wobec obrazów innych narodów.
3. Państwo a społeczeństwo obywatelskie, problem tożsamości lokalnych, zawodowych, stowarzyszeniowych – ich siła i polityczne konsekwencje.
4. Tożsamości grupowe już nie wywodzą się ze strukturalnego ulokowania grupy. Ich najważniejszym źródłem jest sfera kultury, a w jej obrębie język, religia, tradycja, style życia. Czy rzeczywiście tak jest? W jakiej mierze materialne interesy straciły znaczenie w tworzeniu grupowych tożsamości i warunkowaniu zachowań politycznych? A kwestia tożsamości pokoleniowych i ich ewentualnych politycznych konsekwencji?
5. A może jednak klasy istnieją i ich obecność manifestuje się w klasowych identyfikacjach i postawach politycznych? Może wyodrębniając klasy wystarczy uzupełnić tradycyjne kryterium stosunku do środków produkcji o kryteria stosunek do władzy i zasoby kwalifikacji – tak jak zaproponował Erik O. Wright – a odnajdziemy świadome siebie zbiorowe podmioty?
6. Jakie znaczenie mają grupowe tożsamości dla zachowań wyborczych, a zwłaszcza dla preferencji wyborczych? Badacze z Michigan University ponad 60 lat temu wyjaśniając preferencje wyborcze Amerykanów stwierdzili, że najważniejszą determinantą preferencji jest identyfikacja partyjna, która formuje grupowe tożsamości, przynajmniej w warunkach amerykańskich. Jestem demokratą głosuję więc na kandydata Partii Demokratycznej; jestem republikaninem, więc głosuję na kandydata Partii Republikańskiej. Czy tak też jest w Polsce? Czy istnieją tożsamości: pisowska i antypisowska? Z drugiej strony, brak w literaturze prac, których autorzy zwracają uwagę na kryzys partyjnych identyfikacji i upowszechnianie się wręcz resentymentu wobec partii politycznych. Czy w Polsce ta niechęć wobec partii jest szczególnie silna? Jakie są powody i konsekwencje takiej antypartyjności?
7. Fundamentalnym założeniem gender studies jest stwierdzenie, że płeć stanowi silne źródło tożsamości, nie tylko jednostkowej, ale i grupowej. Czy płeć wpływa na postawy polityczne, zwłaszcza preferencje wyborcze? Sporo na ten temat wiadomo, ale warto do sprawy wracać, bo wzory zachowań wyborczych są zmienne.
8. Praca pojęciowa: jakie możliwości oferuje, przed jakimi wyzwaniami stawia i jakie ograniczenia zakłada pojęcie tożsamości?

Zapraszamy do składania artykułów podejmujących te zagadnienia i podobne. Mogą być to artykuły w języku polskim lub angielskim. Inne wytyczne dla autorów oraz informacja o czasopiśmie znajdują się na stronie: www.studiasocjologicznopolityczne.pl.

Artykuły, które napłyną do 31 marca 2025 roku opublikujemy najpóźniej do czerwca 2025 roku a artykuły złożone do 30 czerwca 2025 roku opublikujemy we wrześniu 2025 roku. Będziemy zobowiązani za wcześniejsze zgłoszenie zamiaru napisania artykułu.

Redaktorami dwóch numerów „Studiów Socjologiczno-Politycznych”, których dominantę stanowi zagadnienie tożsamości politycznych są: prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska i prof. dr hab. Jacek Raciborski.

Korespondencję prosimy kierować na adres: socpol.redakcja@is.uw.edu.pl.

Bieżący numer czasopisma dostępny dla subskrybentów bazy CEEOL. Numery archiwalne umieszczane są jako e-booki na stronie czasopisma w dziale Archiwum numerów.